Vorige maand was het nieuws dat er gesteggel is tussen studenten en technische universiteiten over de vraag van wie een uitvinding is. Studenten aan de TU Eindhoven blijken bij aanvang van hun studie zelfs afstand te moeten doen van hun intellectueel eigendomsrecht, waardoor ze in de problemen komen als ze met die uitvinding een bedrijf willen starten. Ik snap hun punt.
Alle grote IT-bedrijven ontstaan vanuit universiteiten. Bill Gates startte Microsoft op de schoolcomputers van Lakeside Prep School in Seattle, CoolBlue startte als een paar studenten Bedrijfskunde en Linux is geschreven door een student aan de universiteit van Helsinki. Google ontstond vanuit Stanford, Facebook vanuit Harvard, Dell vanuit Texas University en DropBox vanuit MIT. Het patroon is helder: als er in je leven een ideaal moment is om een startup te starten, dan is dat tijdens je studie.
Die paar jaar op de universiteit bevind je je exact in de sweet spot waar je niet hoeft te werken, geen hypotheek hebt, geen gezin hoeft te onderhouden en je geest nog - al dan niet kunstmatig - verruimd is. Bovendien heb je de middelen en kennis van een hele universiteit tot je beschikking, en hoef je je ook geen zorgen te maken om personeel; vrienden genoeg die zich vervelen.
Maar laat ik even denken of ik het met ze eens ben. Stel, een student experimenteert jaren aan bijvoorbeeld het kweken van een hamburger in een laboratorium van de universiteit. Hij weet bij aanvang nog niets van genetica en is zonder hulp hooguit in staat tot het kweken van een Cannabis Sativa. En dan, als de professoren hem of haar jarenlang de goede richting in begeleid hebben en alle problemen opgelost zijn, wil de student er patent op krijgen en een startup beginnen. Om later honderden miljoenen te incasseren als de patenten verkocht worden aan Johnson & Johnson, of, om na een beursgang de Jeff Bezos van gekweekt vlees te worden. Ik zie niet precies waarom dat eerlijk is tegenover ons, de belastingbetalers.
Nu moet ik wel toegeven dat ik misschien een ietsje pietsje jaloers ben op studenten en het ze daarom mogelijk niet met heel mijn hart gun. Ik bedoel: heb jij onlangs nog door de ramen van een universiteit naar binnen gekeken? Is het je ook opgevallen dat het Hilton er een beetje armoedig bij afsteekt? Dat komt omdat onze universiteiten vinden dat ze internationaal moeten concurreren met Harvard, Cambridge en Oxford. Iemand heeft daarom bedacht dat de wiskundige Fourieranalyse makkelijker te begrijpen is als je hem uitlegt in het Engels en vanuit een gloednieuwe collegezaal, op shiny nieuwe MacBooks. Daarna bedachten ze dat studenten minder zouden spijbelen als de campus een bioscoop huisvest, en het beste restaurant van de stad. En dat ze op maandag minder moe arriveren wanneer de school op loopafstand van de kroegen ligt. Laatst liep ik door het centrum van Leiden en zag op de mooiste plekjes alleen studentenhuizen. Er zijn postcodegebieden in ‘t centrum van Amsterdam waar de huizenprijzen zo hoog zijn dat leraren wegtrekken en alleen studenten overblijven.
Deze luxe is allemaal niet nodig, het leidt alleen maar tot financiële tekorten op de scholen en een cultuurshock bij studenten die gaan werken. Eerst blijkt dat hun nieuwe werkgever niet op een campus met eigen kinderopvang, Albert Heijn en NS-station is gevestigd, maar op een industrieterrein in - ik noem maar wat - Bakel. En daarna, dat ze vanaf nu elke dag moeten eten uit een boterhamtrommel. Ik heb de barakken in Bletchley Park bezocht en daar zag ik alleen houten tafels met rechte stoel, een potlood en een rekenliniaal. Meer hadden ze in de Tweede Wereldoorlog niet nodig om de Duitse Enigma te kraken en de eerste computer te bouwen.
Maar laten we niet muggenziften over de begroting van universiteiten. Waar het om gaat is dat studenten natuurlijk juist gestimuleerd moeten worden om een bedrijf te beginnen, zoals in Amerika. Maar, er moet wel wat tegenover staan. Ik las in de Volkskrant dat de Universiteit Twente, in Nederland het meest actief op spin-offgebied, in 2017 een lousy acht ton aan deelnemingen vanuit de startup’s ontving. Dat is niets vergeleken met de 300 miljoen die universiteiten gemiddeld jaarlijks aan rijksbijdragen ontvangen. En daar zit het probleem.
Gelukkig heb ik een briljant idee. Vergeet die startups, 90% mislukt toch. Verkoop het patent van je gekweekte burgers maar meteen aan de hoogste bieder. Richt je dan met de opbrengst niet alleen op die studenten die toch al zo in de watten gelegd worden - en waar bedrijven toch al om vechten - maar op alle werkende professionals die ook moeten bijscholen.
Universiteiten zijn namelijk in staat om ondanks hun 5-sterren accommodaties, uitzonderlijk goedkoop les te geven. Een student betaalt nog geen € 2.200 per jaar voor een Master Artificial Intelligence, terwijl ik al snel € 1.000 per dag betaal voor zo’n cursus.
Het kan nog beter. De overheid helpt mensen tegenwoordig gratis om gezond te leven, zou het dan geen idee zijn ze gratis te helpen met slimmer worden? Stel de universiteit elke vrijdag open voor Jan en alleman die zin heeft om aan te schuiven. Een soort DWDD University met Robbert Dijkgraaf. Zodat ik dus gewoon af en toe op de website kan kijken, en als het interessant is - en er niks leuks in mijn agenda staat - een college meepik. En als dat allemaal niet kan omdat ik kennelijk toch niks van economie snap, dan leg dat volgende week vrijdag maar eens uit tijdens college. Schuif ik aan. Zonder te steggelen.