Er hangt een sfeer rond open-source dat je ermee mag doen wat je wilt, maar niets is minder waar.
Voor een nieuw project hadden we ondanks de keuze tussen een gratis open-source licentie en de commerciële variant ervan. Het prijsverschil was aanzienlijk. Het belangrijkste voordeel volgens de fabrikant? Met de commerciële licentie hoeft je product niet te voldoen aan alle open-source beperkingen en verplichtingen.
Vrije software
Wie aan open source denkt, denkt aan gratis alternatieven voor commerciële producten zoals Linux en LibreOffice (het gratis alternatief voor Microsoft Office), maar open source gaat niet over gratis software, maar Vrije Software.
Volgens de GNU organisatie:
'Vrije software' is software die de vrijheid van gebruikers en de gemeenschap respecteert. Het betekent grofweg dat gebruikers de vrijheid hebben om de software te gebruiken, kopiëren, verspreiden, bestuderen, veranderen en verbeteren. Dus 'vrije software' gaat over vrijheid, niet over prijs. Om het concept te begrijpen, moet je denken aan 'vrij' zoals in de 'vrijheid van meningsuiting'. We noemen het soms ook 'libre software', waarbij we het Franse of Spaanse woord voor 'vrij' gebruiken, om aan te geven dat we niet bedoelen dat de software gratis is.
Wat vrij is, moet vrij blijven
Om te garanderen dat Vrije Software ‘vrij’ blijft zijn er net zo'n strikte voorwaarden als we kennen van commerciële bedrijven. Maar dan andersom. Er is geen copyright, maar, ik maak geen grap, copyleft. De auteur heeft geen auteursrecht, maar een auteursplicht.
Richard Stallman, grondlegger open source
Richard Stallman is als grondlegger van dit principe één van de meest fanatieke en principiële puristen (hij schijnt volgens zijn Wikipedia pagina ook zeer moeilijk te zijn om mee samen te werken).
Op zijn website houdt hij een lijst bij van bedrijven die niet deugen. De lijst bevat onder andere Airbnb, Amazon, Apple, Facebook, Google, Microsoft, Skype, Intel, LinkedIn, Netflex, Spotify, Twitter en Uber. Vaak raadt hij het gebruik van hun producten compleet af.
GPL
Stallman is de bedenker van de striktste open-source licentie: GPL. Deze stelt dat je alleen GPL-gelicenseerde open-source code mag gebruiken in een applicatie die zélf ook GPL-gelicenseerd is. Het heeft daarom een ‘viraal’ effect.
De GPL-licentie verplicht de maker om zijn broncode mee te leveren met het product en het is op deze manier dus onmogelijk om in een gesloten (niet open-source, of commerciële) applicatie gebruik te maken van GPL-software.
LGPL
Een tandje minder strikt is de LGPL licentie (de L staat voor Lesser GPL). Deze stelt dat de applicatie zelf niet-open source hoeft te worden zolang die alleen maar gebruik maakt van LGPL open-source software. Om dat af te dwingen moet de gebruiker van je applicatie in staat zijn om die LGPL-software te vervangen door gelijksoortige. Dat moet je faciliteren door onder andere je applicatie voldoende te scheiden van de LGPL-code.
Dit heeft het opmerkelijke gevolg dat wanneer je bijvoorbeeld een magnetron zou fabriceren die gebruik maakt van LGPL-software, dat je als fabrikant dan moet faciliteren dat consumenten zelf de LGPL-software in die magnetron kunnen vervangen.
MIT
Gelukkig zijn er ook open source licentie-modellen zoals MIT en BSD (vernoemd naar de universiteiten in de USA). Die zeggen in het kort dat dat je ermee kunt doen wat je wilt zolang je de makers niet verantwoordelijk houdt als het fout gaat.
Jurist
Met de toenemende populariteit van open source ligt het voor de hand het veelvuldig te gebruiken in je applicaties, maar componenten hebben vaak verschillende licentie-vormen en die zijn vaak niet te mixen. Om zeker te weten dat je product voldoet aan alle open-source licenties wordt er door deskundige al snel geadviseerd dat te laten uitzoeken door een gespecialiseerde jurist. Misschien kan het niet anders, maar het is toch jammer. Het zet het beeld dat je hebt van 'vrije software' toch in een ander daglicht.
Een handig overzicht van de verschillen tussen open source lcienties staat op https://nl.wikipedia.org/wiki/Softwarelicentie